کمر درد نشانه چیست؟
کمر درد عارضه‌ای رایج است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود و به دلایل مختلف آن را تجربه می‌کنند. کمر، رابط بین بخش بالایی و پایینی بدن است و مقدار زیادی از فشار بدن را متحمل می‌شود. درد در این ناحیه می‌تواند روند طبیعی زندگی را در افراد مختل کند و کیفیت زندگی را کاهش دهد. در اکثر موارد کمر درد کوتاه مدت یا حاد است که پس از چند روز یا چند هفته برطرف می‌شود. در صورتی که کمر درد برای مدت چند هفته به طول بیانجامد، به آن کمر درد مزمن می‌گویند. در واقع کمر درد یک اختلال نیست، بلکه در بیشتر مواقع، نشانه‌ای از مشکلات پزشکی دیگر است. درد کمر اغلب به دلیل ایجاد عارضه‌ای غیر طبیعی در یکی از این بخش‌های کمر روی می‌دهد:
- رباط‌ها
- اعصاب
- عضلات
ساختارهای استخوانی ستون فقرات را مهره می‌نامند. گاهی وجود مشکلی در این بخش می‌تواند به درد کمر منجر شود. محققان معتقدند که اضطراب، خستگی، نداشتن خواب کافی و نشستن‌های طولانی مدت بر روی صندلی‌های غیر استاندارد، دلیل بروز 30 درصد از کمر دردهای مزمن است. دلایل زیادی برای کمر درد وجود دارد که از این بین تعداد کمی از آنها مربوط به خود کمر است. عواملی مانند برخی از سرطان‌ها، کیست تخمدان، آندومتریوز، مشکلات گوارشی، عادت ماهانه، سنگ کلیه، عفونت کلیه و… از مواردی هستند که ممکن است باعث کمر درد شوند.
کمر درد به چه دلیل روی می‌دهد؟
معمولا درد کمر بدون دلیل روشنی آغاز می‌شود و پیدا کردن دلایل دقیق آن به آسانی امکان‌پزیر نیست. یک کمر درد ناشناخته می‌تواند نشان دهنده وجود یکی از مشکلات زیر باشد:
کشیدگی ماهیچه‌ها و رباط‌ها
کشیدگی کمر می‌تواند ناشی از حرکات شدید و ناگهانی زیاد، فشار نیروی شدید یا تکراری در ناحیه کمر باشد. فعالیت‌های ایجاد کننده این مشکل می‌تواند هر چیزی، از فعالیت‌های ورزشی شدید تا نشستن طولانی برای مطالعه کتاب یا کش و قوس بعد از بیدار شدن از خواب باشد. عوامل دیگری هم مثل سبک زندگی بدون تحرک و عضلات ضعیف یا قرار گرفتن نامناسب بدن هم می‌تواند چنین مشکلی ایجاد کند. عادت به خوابیدن بر روی شکم هم به عضلات کمر فشار زیادی وارد کرده و در دراز مدت می‌تواند باعث کمر درد شود. برای کاهش کمر درد توصیه می‌شود که به پشت یا پهلو بخوابید.
معمولا چنین کمر دردی بلافاصله پس از آسیب یا در حین آن اتفاق می‌افتد و باعث خشکی و اسپاسم شدید عضلات می‌شود. درد کمر در ابتدا ممکن است بسیار شدید و با سوزش باشد و معمولا یکی دو روز پس از آسیب کاهش می‌یابد. اگر آسیب شدید باشد، ممکن است درد به قسمت پایین کمر، شانه‌ها و گردن هم کشیده شود. در چنین شرایطی نباید بدن را در حالتی قرار داد که موجب تشدید درد شود، بلکه باید حالتی را برای نشستن یا خوابیدن انتخاب کرد که بدن کاملا راحت و ریلکس باشد.
در برخی از موارد، فرد متوجه کشیدگی عضلات در حین فعالیت نمی‌شود، مانند حالتی که بعد از جلسه اول باشگاه با آن مواجه می‌شوید. در این حالت تا زمانی که فرد به فعالیت ادامه دهد، عضلات قادر به محافظت در برابر اسپاسم نیستند و مفاصل خشک نمی‌شوند. در چنین مواردی، احساس درد در کمر و عضلات، پس از بیدار شدن از خواب در صبح روز بعد یا چند ساعت استراحت حس می‌شود.
دیسک برجسته یا بیرون زده و فتق دیسک
زمانی که دیسک بین مهره‌های ستون فقرات در اثر افزایش سن یا ضربه، تخریب شوند، قسمت مرکزی آن که نرم است، از حلقه دور آن بیرون می‌زند. این بیرون زدگی، فتق دیسک نامیده می‌شود. در بیشتر موارد فتق دیسک در بین مهره‌های چهارم و پنجم که در قسمت پایین پشت بدن قرار دارند، اتفاق می‌افتد. زیرا دیسک این قسمت از ستون فقران مرتباً وزن قسمت بالایی بدن را تحمل می‌کند. از طرف دیگر این قسمت از بدن در حرکات و فعالیت‌های روزمره ما، مثل زمانی که خم یا بلند می‌شویم و می‌نشینیم، درگیر است.
نشانه‌های فتق دیسک به محل بروز فتق در ستون مهره‌ها بستگی دارد. این مسئله در برخی از موارد هیچ نشانه خاصی ندارد. اما درد در ناحیه کمر از شایع‌ترین نشانه‌های آن است. اگر فتق دیسک بزرگ باشد، بافت دیسک بیرون زده بر اعصاب مجاور فشار وارد می‌کند. این فشار باعث بروز درد تیرکشنده‌ای در یک سمت بدن می‌شود که سیاتیک نام دارد. فتق دیسک بین مهره چهارم و پنجم، باعث ایجاد چنین دردی از باسن به طرف پشت ران تا ساق پا می‌شود. زمانی که کمر درد بیشتر در یک سمت بدن، همراه با بی حسی و سوزن سوزن شدن پاها باشد، احتمالا فرد به فتق دیسک دچار است.
آرتروز کمر
آرتروز، مشکلی رایج در ستون فقرات ناحیه کمر است که علائم زیادی دارد. اما بارزترین نشانه آن، کمر درد است. این عارضه در سالمندان شایع‌تر است، اما ممکن است در هر رده سنی مشاهده شود. آرتروز کمر در مفاصل متصل کننده مهره‌ها ایجاد می‌شود. شایع‌ترین نوع آرتروز ستون فقرات، استئوآرتریت یا آرتروز فرسودگی است. در این حالت، مفاصل ستون فقرات به آماس دچار شده و حرکت مهره‌ها در ناحیه گردن و کمر دردناک و خشک می‌شوند. درد و گرفتگی کمر به ویژه در اوایل صبح و هنگام خروج از رختخواب از مهم‌ترین نشانه‌های این نوع آرتروز است. این بیماری با فعالیت‌های شدید و طولانی، تشدید خواهد شد.
التهاب مفصل ساکروایلیاک
مفصلی که محل اتصال ستون مهره‌ها به لگن خاصره است، مفصل ساکروایلیاک نامیده می‌شود. اگر این مفصل دچار التهاب شود، می‌تواند باعث درد کمر، لگن یا کشاله ران شود. دلایل مختلفی برای بروز التهاب در این مفصل وجود دارد که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- عفونت ناشی از ابتلا به تب مالت یا بروسلوز
- بیماری‌های رماتیسمی مثل بیماری‌های التهابی روده، پسوریازیس و رماتیسم مفصلی
- در رفتگی یا شکستن مفصل ساکروایلیاک
- آرتروز یا ساییدگی مفصل ساکروایلیاک
- بارداری و زایمان (تحت کشش قرار گرفتن و باز شدن این مفصل در طول بارداری و زایمان)
کمر درد اصلی‌ترین نشانه التهاب در این مفصل است. این درد در قسمت پایین کمر، پشت لگن و باسن، کشاله ران و گاهی در جلوی ران احساس می‌شود. خوابیدن بیمار به روی شانه، درد را تشدید می‌کند. کمر درد و خشکی صبحگاهی کمر می‌تواند نشان دهنده وجود التهاب در مفصل ساکروایلیاک باشد.
انحراف ستون فقرات (اسکولیوز)
انحراف ستون فقرات ممکن است در هر یک از قسمت‌های آن رخ دهد. میزان انحراف در افراد مختلف متفاوت است و می‌تواند از خیلی خفیف تا خیلی شدید ایجاد شود. در بیشتر موارد، پزشکان برای انحراف‌های کمتر از 40 درصد، انجام عمل جراحی را ضروری نمی‌دانند. این عارضه بیشتر در نوجوانانی که در سنین بلوغ قرار دارند روی می‌دهد. در صورتی که اسکولیوز در دوران بعد از بلوغ اتفاق بیفتد، اسکولیوز بزرگسالی نامیده می‌شود. این نوع اسکولیوز ممکن است به دلیل عدم درمان اسکولیوز کودکی روی داده و یا در همان دوران بزرگسالی ایجاد شده باشد. این نوع انحراف گاهی در میان زنان باردار هم مشاهده می‌شود.
انحراف ستون فقرات در مراحل اولیه باعث کمر درد نمی‌شود اما با گذشت زمان، فرد دچار کمر درد خواهد شد. تغییر حالت ستون فقرات، بر مهره‌ها و شاخه‌های عصبی فشار زیادی وارد می‌کنند که این فشار می‌تواند علاوه بر درد کمر، بی حسی و درد در پاها را نیز به دنبال داشته باشد.
نحوه خوابیدن نادرست
نحوه خوابیدن افراد می‌تواند به طور مستقیم در ایجاد کمر درد نقش داشته باشد. علاوه بر این، نحوه خوابیدن می‌تواند در درمان کمر درد افراد مبتلا به این مشکل هم نقش به سزایی داشته باشد. مناسب‌ترین نوع خوابیدن برای کمر، خوابیدن به پهلو است؛ به شکلی که پاها از زانو کمی خم شده و با باسن در یک راستا باشند. بهتر است یک بالش کوچک بین زانوهای خود قرار دهید. چون در این شکل خوابیدن، پای فوقانی تکیه گاهی ندارد و قرار گرفتن آن بر روی تشک، ممکن است باعث چرخش کمر و کمر درد شود. افرادی که طبق عادت به پشت می‌خوابند، حتما باید یک حوله نازک در ناحیه گودی کمر و یک بالشت کوچک در زیر زانوهای خود قرار دهند. در غیر این صورت، فشار وارده به ناحیه کمر زیاد شده و منجر به کمر درد می‌شود. بدترین نوع خوابیدن برای کمر، خوابیدن به شکم است. بیشتر افراد با چنین الگوی خوابی، دچار کمر درد خواهند شد. اگر نمی‌توانید عادت خوابیدن به شکم را تغییر دهید، برای کاهش فشار وارده به کمر، یک بالش در زیر شکم و لگن خود قرار دهید.
داشتن اضافه وزن
در فردی که دچار اضافه وزن با شکم بزرگ است، ستون مهره‌ها وزن بیشتری را بر روی خود تحمل می‌کنند و نمی‌توانند این وزن را در نقاط دیگر بدن پخش کنند. این موضوع باعث می‌شود که ستون فقرات بیش از حد مورد استفاده قرار گرفته و آسیب ببینند. مهم‌ترین عارضه این آسیب، درد در ناحیه کمر است. بخش‌های حساس ستون فقرات مانند قسمت پایین کمر و مهره‌های ناحیه کمری، به دلیل تحمل وزن اضافه دچار مشکل می‌شوند. بیشترین شکایت افراد دارای اضافه وزن هم از درد کمر در این نواحی است. از سوی دیگر، افراد مبتلا به اضافه وزن، بیش از سایرین در معرض بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان و آرتروز هستند که این بیماری‌ها هم به ایجاد کمر درد در افراد منجر خواهد شد.
تنگی کانال نخاعی
ستون فقرات انسان شامل مهره‌های توخالی است که نخاع را در بر می‌گیرد. رشته‌های عصبی نخاع از درون این کانال به کل بدن پخش می‌شود. اگر این رشته‌های عصبی به هر دلیلی تحت فشار قرار بگیرند، وظایف حسی و حرکتی آنها مختل می‌شود. یکی از عواملی که به چنین اتفاقی منجر می‌شود، تنگ شدن کانال نخاعی به دلیل رسوب کلسیم اضافی به آن است. این عارضه بیشتر در مهره‌های کمر و گردن ایجاد می‌شود. درد ناحیه پایین کمر که می‌تواند یک طرفه یا دو طرفه باشد، همراه با درد در پا و احساس ناراحتی در هنگام خم شدن از مهم‌ترین نشانه‌های تنگی کانال نخاعی هستند.
سایر دلایل کمر درد
بیماری التهابی روده، عارضه‌ای است که منجر به تحریک و التهاب در ناحیه گوارش می‌شود. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است دردهای مفصلی را نیز تجربه کنند که می‌تواند به درد در قسمت کمر هم گسترش یابد. دیسمنوره یا قاعدگی دردناک هم از عوامل بروز کمر درد است. 45 تا 95 درصد کسانی که عادت ماهانه می‌شوند، درجاتی از این عارضه را تجربه می‌کنند. بیماری سلیاک که به دلیل واکنش بدن به گلوتن گندم روی می‌دهد، می‌تواند باعث درد استخوان‌ها به ویژه کمر درد شود. کمردردی که با اسهال همراه باشد، اغلب به یکی از این بیماری‌ها وابسته است.
کلام آخر
کمر درد را همه تجربه می‌کنند؛ گاهی به دلیل وزن زیاد، بلند کردن اجسام سنگین، خواب نامناسب، فعالیت بدنی خیلی کم یا خیلی زیاد و…. اما نکته مهم این است که نوع و دلیل کمر درد را بشناسیم. همانطور که گفته شد، کمر درد می‌تواند یکی از نشانه‌ها یا تنها نشانه یک عارضه خطرناک باشد که در صورت عدم درمان به موقع، به عوارض دیگری در بدن منجر شود. در این مقاله تنها به بخشی از مشکلاتی که می‌توانند به کمر درد منجر شوند اشاره کردیم. در صورت احساس کمردرد طولانی مدت و آزار دهنده، باید در اسرع وقت به یک متخصص ارتوپد یا مغز و اعصاب مراجعه کنید. پزشک متخصص با توجه به دلیل کمر درد، یکی از روش‌های درمانی مناسب بیمار را انتخاب و به کمک آن، در جهت رفع مشکل بیمار تلاش می‌کند. عمده‌ترین روش‌های درمان کمر درد عبارتند از:
- داروهای خوراکی
- تزریق داروهای ضد التهاب
- فیزیوتراپی
- جراحی
برای پیشگیری از بروز کمر درد، افزایش قدرت و انعطا‌ف‌پذیری ماهیچه‌ها، انجام ورزش منظم، حفظ وزن مناسب، پوشیدن کفش مناسب، درست نشستن و ایستادن، دقت در بلند کردن اجسام و نحوه خوابیدن صحیح کمک‌کننده هستند.
مشاوره با پزشک، با شناسایی علل کمر درد، درمان عارضه را در پی خواهد داشت. در صورتی که تمایل به دریافت مشاوره غیر حضوری با پزشک متخصص دارید، می‌توانید از مشوِرَپ کمک بگیرید. مشاوران متخصص این سامانه در تمام روزهای هفته و به صورت 24 ساعته آماده پاسخگویی به سوالات شما و ارائه راهنمایی‌های تخصصی هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر و آشنایی با پزشکان این سامانه می‌توانید همین حالا به وبسایت و اپلیکیشن مشوِرَپ مراجعه کنید.
منابع