افسردگی بعد از زایمان یکی از اختلالات پس از زایمان در مادران و حتی تازه پدران است. با آنکه علت دقیق افسردگی بعد از زایمان هنوز مشخص نشده اما برخی از عوامل در ابتلا به آن نقش بسزایی دارند. بنابراین، می‌توان با در نظر گرفتن این عوامل و مراجعه زودهنگام به پزشک در صدد درمان افسردگی بعد از زایمان برآمد.
افسردگی بعد از زایمان و علائم آن
افسردگی بعد از زایمان (PPD)، نوعی افسردگی است که برخی زنان را پس از تولد نوزاد تحت تاثیر قرار می‌دهد. غم و اندوه، اختلال خواب، تغییر الگوهای خوردن، کم انرژی بودن، اضطراب و زودرنجی از جمله علائم افسردگی پس از زایمان به شمار می‌رود.
این شرایط معمولا طی 4 تا 6 هفته پس از زایمان رخ می‌دهد اما ظهور علائم آن ممکن است تا چندین ماه به طول بیانجامد.
هنوز مشخص نیست چرا افسردگی پس از زایمان رخ می‌دهد اما برخلاف تصور برخی مادران، افسردگی به معنای عدم علاقه به تازه وارد خانواده نیست. افسردگی پس از زایمان تنها یک اختلال روانشناسی است که با گروه‌های حمایتی، مشاوره و برخی داروها درمان می‌شود. هر مادری که پس از زایمان متوجه علائم PPD شود، باید فورا به پزشک مراجعه کند.
این نوع افسردگی تنها مادران را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. مطالعه‌ای نشان داده است، حدود 10 درصد از تازه پدران دچار افسردگی بعد از زایمان شدند و بالاترین میزان آن می‌تواند 3 تا 6 ماه پس از زایمان رخ بدهد.
دلیل افسردگی بعد از زایمان
دلیل افسردگی بعد از زایمان چندان مشخص نیست اما انتظار می‌رود که بنا بر عوامل متعدد و تحت برخی شرایط خاص اتفاق بیافتد. افسردگی معمولا طی رویدادهای عاطفی و استرس‌زا یا تغییرات بیولوژیکی ناشی از عدم توازن مواد شیمیایی مغز و یا هردوی این‌ها رخ می‌دهد.
برخی از عوامل ذیل ممکن است PPD را به دنبال داشته باشند:
- تغییرات فیزیکی دوران بارداری
- سن پایین زایمان
- درگیری زناشویی
- نگرانی بیش از حد درباره کودک و احساس مسئولیت به عنوان والدین در قبال فرزند
- درد زایمان و وضع حمل سخت یا طاقت فرسا
- فقدان حمایت خانوادگی
- نگرانی حول روابط
- مشکلات مالی
- تنهایی حاصل از عدم وجود دوستان صمیمی و اعضای خانواده
- سابقه مشکلات سلامت روانی
- عواقب سلامتی زایمان از جمله بی‌اختیاری ادرار، کم خونی، نوسانات فشار خون و تغییرات متابولیسم
- تغییرات هورمونی به دلیل کاهش شدید و ناگهانی سطوح استروژن و پروژسترون پس از زایمان
- اختلال در چرخه خواب
علاوه بر عوامل متعدد فوق، مشکلات مربوط به شیردهی نیز ممکن است با افسردگی پس از زایمان مرتبط باشد. بر اساس مطالعه‌ای که در دانشگاه چپل هیل ِ کارولینای شمالی انجام شد، تازه مادرانی که تا دو هفته پس از تولد نوزاد مشکلات شیردهی را تجربه می‌کنند تا دو ماه آینده بیشتر در معرض ابتلا به PPD خواهند بود.
با این حال که دلیل افسردگی پس از زایمان همچنان دقیق و مبرهن نیست اما افرادی که سابقه افسردگی خانوادگی دارند، بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به PPD هستند. همینطور مطالعات نشان داده است، افرادی که اختلال دو قطبی در آن‌ها شناسایی شده نسبت به سایر افراد بیشتر در معرض افسردگی بعد از زایمان هستند.
درمان افسردگی بعد از زایمان
مهم‌ترین گام در جهت درمان و بهبودی افسردگی پس از زایمان تشخیص مشکل است. اگر والدینی که به تازگی بچه‌دار شده‌اند احساس می‌کنند دچار علائم افسردگی پس از زایمان هستند، باید به پزشک متخصص مراجعه نمایند. اگرچه ممکن است درمان چند ماه و یا حتی بیشتر به طول بیانجامد اما به خاطر داشته باشید که این اختلال قابل درمان است.
- حمایت خانواده، همسران و دوستان صمیمی می‌تواند تاثیر بسزایی بر روی روند بهبودی داشته باشد. بهتر است فرد مبتلا به PPD به جای سرکوب کردن احساسات، بتواند آن‌ها را با افراد معتمد در میان بگذارد. سرکوب کردن احساسات، یکی دیگر از پیامدهای PPD به شمار می‌رود که ممکن است روابط فرد با همسران و سایر افراد را تحت تاثیر منفی قرار بدهد.
- در این میان، گروه‌های خودیاری مفید هستند. آن‌ها نه تنها راهنمای جامع و سودمندی را در اختیار افراد می‌گذارند؛ بلکه با گرد آوردن سایر والدین‌ها که دچار مشکلات مشابه هستند، احساس انزوا را کاهش می‌دهند.
- صحبت درمانی یکی از شیوه‌های درمان افسردگی بعد از زایمان می‌باشد که فرد مبتلا طی آن به هیچگونه دارو نیاز نخواهد داشت. گفتگو با یک روانشناس متبحر باعث گردیده تا احساسات را ساده‌تر بروز یابد و راهی صحیح برای مدیریت آن پیدا شود.
- داروهای ضدافسردگی یکی از راه‌های جدی درمان افسردگی بعد از زایمان به شمار می‌رود. برخی داروهای ضدافسردگی ممکن است حتی پیش از زایمان تجویز شوند و اکثر این داروها در طول دوران بارداری و شیردهی هیچگونه خطری را تهدید نمی‌کنند. در صورتی که زایمان کرده باشید و شیردهی نداشته باشید، احتمال دارد داروهای بیشتری به شمار تجویز شود که آن‌ها را طی طول درمان 6 ماهه یا بیشتر مصرف خواهید کرد.
- داروهای تیروئید در برخی مواقع احتمال دارد به فرد مبتلا به PPD کمک کند. اما تجویز داروهای تیروئید تنها در صورتی کارآمد است که سطح هورمون تیروئید فرد بسیار پائین باشد. از این رو، پزشک در وهله نخست سطح هورمون تیروئید را با یک آزمایش خون ساده چک می‌کند و در صورت تشخیص چنین مشکل، با تجویز برخی داروها آن را به حد تعادل می‌رساند.
آیا درمان‌های طبیعی افسردگی بعد از زایمان را بهبود می‌بخشد؟
افسردگی پس از زایمان یک موضوع جدی است که بدون مراجعه به پزشک نباید آن را درمان کرد. در طول درمان پزشکی، برخی درمان‌های طبیعی اعم از تمرینات ورزشی و الگوی خواب مناسب می‌تواند روند بهبود را تسریع ببخشد.
از سوی دیگر، ماساژ، مدیتیشن و تمرینات ذهن آگاهی به فرد کمک می‌کنند تا احساس بهتری داشته باشد.
فرد باید سعی کند همزمان با درمان پزشک به یک رژیم غذایی حاوی مواد مغذی پایبند باشد و از مصرف غذاهای فرآوری شده اجتناب ورزد. اگر مواد مغذی ضروری را دریافت نمی‌کند، حتما از پزشک خود بخواهد تا مکمل‌های غذایی مناسبی را توصیه و تجویز نماید.
نتیجه گیری
افسردگی بعد از زایمان یکی از اختلالات نسبتا شایع در بین تازه مادران است که گاها حتی برخی از تازه پدران هم به آن مبتلا می‌شوند. این اختلال تحت عنوان مخفف PPD شناخته شده است و اگرچه دارای علائمی اعم از غم و اندوه، زودرنجی، اختلال خواب و اشتها می‌باشد اما علت دقیق و مشخص آن همچنان در هاله‌ای ابهام است.
با این حال، برخی از عوامل متعدد نظیر تنها زندگی کردن، درگیری زناشویی، حمایت اجتماعی محدود، سن پائین زایمان و سابقه افسردگی می‌تواند به اختلال افسردگی پس از زایمان دامن بزند. در این صورت، فرد مبتلا به اختلال باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کند و از درمان‌های انحصاری خود متناسب با مشکلات اختلال بهره‌مند گردد.
اگر شما هم می‌خواهید از شر فکرهای آزاردهنده و مشکلات فکری راحت شوید، همین الان اپلیکیشن موبایل را نصب کنید.یا از نسخه‌ی وب آن استفاده کنید و به یکی از مشاوران آنلاین «مشورَپ» وصل شوید.